Вялікая колькасць экспанатаў была сабрана настаўнікамі і навучэнцамі, найбольш актыўнымі краязнаўцамі, якімі з’яўляюцца Дар’я Міхалап, Эльвіра Ткачова, Паліна Шышкевіч, Мікіта Марціновіч, а таксама выпускнікі школы Таццяна Белая, Дар’я Лабода, Ягор Малішэўскі, Паліна Карыстава, Карына Гусева і іншыя.

— Асобная зала “Сялянская хата” ў нашым музеі прысвечана побыту і прадметам хатняга ўжытку, — гаворыць настаўнік гісторыі Ясенскай СШ Алена Кулак. — Агульная колькасць прадметаў дадзенай экспазіцыі — 147, з іх 18 — чыгунныя прасы. Наш зямляк Мікалай Герасімовіч дапамагаў збіраць многія экспанаты, у тым ліку і чыгунныя прасы. Сёння мы прыраўноўваем іх да твораў мастацтва.

У камплекце з прасамі былі спецыяльныя падстаўкі, на якіх майстры чыгунных і бронзавых спраў наносілі тыя ж узоры, літыя дэталі, надпісы ці гравіроўку, што і на самі прасы.

Калекцыйныя прасы адносяцца да канца XIX-пачатку XX стагоддзя, калі былі вельмі папулярныя. Слова “утюг” прыйшло ў рускую мову са старажытнацюркскага “ут” — агонь “юк” — пакласці. Даслоўна атрымліваецца: пакласці агонь у прас. У гэтым і заключаўся прынцып яго працы.

Прас знешнім выглядам нагадвае маленькую печ з драўлянай дзяржальняй. Унутр праса клалі распаленыя драўняныя або каменныя вугалі. Тоўсты пласт чыгуну з-за высокай цеплаправоднасці разаграваўся хутка і раўнамерна, а з-за высокай цеплаёмістасці астываў вельмі павольна. Па баках былі прадугледжаны спецыяльныя адтуліны, каб павялічваць цягу і падтрымліваць тэмпературу. Калі вугаль астываў, трэба было падзьмуць у дзірачкі або асцярожна памахаць прасам у паветры. Вуголле стараліся падбіраць большае па памеры, чым адтуліны. Але маленькія вугольчыкі і іскры ўсё роўна час ад часу выляталі і пакідалі на вопратцы дзіркі і падпаліны.

Прасаванне было даволі працаёмкім і цяжкім, бо чыгунны прас з вугалямі ўнутры быў дастаткова важкім і ў цэлым нязручным. Акрамя гэтага, на працягу ўсяго працэсу трэба было падтрымліваць вуголле гарачым, а тэмпературу паверхні праса немагчыма было адрэгуляваць.

Тым не менш чыгунны вугальны прас быў знакам дастатку і дабрабыту ў доме і займаў пачэснае месца побач з самаварам. Дазволіць сабе такую раскошу маглі выключна заможныя гаспадары. Ён каштаваў дорага, і маці захоўвала свой прас, каб перадаць яго дачцэ ў спадчыну.