Мара — чысты гарызонт

Сітуацыя з ляснымі пажарамі з году ў год застаецца актуальнай у Беларусі і за яе межамі

Прычын гэтай глабальнай праблемы шмат: непатушаныя цыгарэты і вогнішчы, выпальванне сухой расліннасці і нават наўмысныя падпалы. “АК” наведаўся ў Асіповіцкі доследны лясгас, каб даведацца, як захоўваюць і ратуюць зялёнае багацце краіны ад полымя.

Каля невялічкага будынка выстраілася разнастайная тэхніка. Тут ёсць як лёгка пазнавальныя пажарныя машыны, так і невядомыя экзэмпляры, болей падобныя на танк, чым на сродак барацьбы з пажарамі.

— Гэта наш усюдыход, — усміхаецца вядучы інжынер па ахове і абароне лесу Генадзь Заяц. — З яго дапамогай мы прабіраемся нават праз самы густы зараснік ці бездарожжа. Увогуле аўтапарк лясгаса можа пахваліцца поўнай укамплектаванасцю. Два гады таму выдаткавалі шмат сродкаў на тэхнічнае аснашчэнне.

Машыны — важны, але не першасны складнік поспеху ў ліквідацыі ўзгаранняў. Заходзім у пакой з вя-лізным экранам, дзе ў дзевяці акенцах павольна варочаюцца пейзажы, знятыя з вышыні птушынага палёту.

— Тут, — працягвае Генадзь Міхайлавіч, — у рэжыме рэальнага часу паказваецца плошча, якую ахопліваюць відэакамеры, усталяваныя ў дзевяці кропках. Галоўнае для нас — бачыць гарызонт: калі ён чысты, то можна ўздыхнуць з палёгкай. У выпадку з’яўлення дыму падключаемся да камер бліжэйшых лясніцтваў і ўдакладняем месца ўзнікнення пажару. Атрымаўшы каардынаты, супрацоўнікі пажарна-хімічнай станцыі разам з работнікамі лясніцтва напраўляюцца на месца. У гарачую пару дзяжурым тут па 12 гадзін, а пры наступленні самага высокага пятага класа бяспекі — кругласутачна.

Над рабочым сталом інжынера вісіць карта раёна з рознакаляровымі пазначэннямі.

— На ёй пазначаны прыкладны ўзровень магчымасці ўзнікнення пажараў, — тлумачыць спецыяліст. — Аднак усё залежыць ад надвор’я. Лес — гэта не толькі дрэвы. Гэта і лясная посцілка: надглебавае покрыва з лістоты, дробных галінак, рэштак буйных сукоў, ствалоў і тое, што пакідае пасля сябе чалавек. І ўсё ў спякоту і суш уяўляе небяспеку. Можна правесці паралель з дровамі ў печцы: сухія лепей гараць. Пры пятым класе небяспекі загарэцца можа практычна ўсё, акрамя балот. Бліжэй да сярэдзіны лета становяцца небяспечнымі і яны, калі ўзровень грунтавых вод паніжаецца. На тэрыторыі раёна ёсць некалькі кропак, за якімі сочым асабліва ўважліва. Да іх адносяцца Цэльскае, Каранскае, Татаркаўскае і Асіповіцкае лясніцтвы. Шмат праблем узнікне пры ўзгараннях у паўночнай частцы Градзянскага лясніцтва, бо, каб дабрацца туды, спатрэбіцца каля дзвюх гадзін.

З невялікімі па плошчы пажарамі работнікі лясніцтва і ПХС-ІІ спраўляюцца сваімі сіламі. Аднак калі рэсурсаў не хапае, на дапамогу прыходзяць суседнія раёны і профільныя арганізацыі. Так здарылася і ў 2015 годзе, калі ў адзін дзень зафіксавалі два буйныя ўзгаранні.

— Першай запалала тэрыторыя Татаркаўскага лясніцтва, — успамінае Генадзь Міхайлавіч. — Мы практычна ўсе сродкі кінулі туды. Пакуль лакалізавалі полымя, атрымалі паведамленне пра пажар у Цэльскім лясніцтве. Тэхніка накіравалася на месца, але аператыўна пад’ехаць не змагла, бо ўзгаранне ўзнікла ў балоцістай мясціне. І, пакуль дабраліся да ачага, агонь ахапціў вялікую плошчу. Гэта ўжо была надзвычайная сітуацыя. На дапамогу прыйшлі суседзі: Клічаўскі, Глускі, Бабруйскі, Быхаўскі лясгасы. Далучылі нават авіяцыю. Мне гэтыя пажары дасюль сняцца. Паўтара месяца прыйшлося правесці ў са-праўдным пекле, а гарам надыхаліся на ўсё жыццё.

Каб звесці магчымасць узнікнення такіх сітуацый да мінімума, падрыхтоўка да пажаранебяспечнага сезона ў 13 лясніцтвах раёна пачынаецца яшчэ напрыканцы зімы. Правяраецца і рамантуецца тэхніка, прыводзяцца да парадку мінералізаваныя палосы (штучна створаныя на паверхні зямлі палосы шырынёй не меней за 1,4 метра, вычышчаныя ад лясных гаручых матэрыялаў да мінералізаванага пласта) і супрацьпажарныя разрывы (шырокія палосы без лесу і расліннасці).

— Сёлета створана 700 кіламетраў новых мінералізаваных палос і абноўлена 1 000 кіламетраў існуючых, — дадае інжынер. — Дадзеныя аб’екты — бар’ер на шляху агню. Яны аб’ядноўваюцца ў свое-асаблівую сетку, здольную паменьшыць страты ад пажару ў выпадку несвоечасовага выяўлення. Што тычыцца разрываў, якіх у лясгасе 50 кіламетраў, то гэта перашкода для больш сур’ёзнага віду ўзгарання — верхавога пажару. Таксама на з’ездах з дарог агульнага карыстання ўстанаўліваюцца шлагбаўмы з таблічкай-папярэджаннем. Яны закрываюцца падчас увядзення забароны на наведванне лесу. Але не абыходзіцца без вандалізму: незадаволеныя людзі ламаюць канструкцыі, зрываюць таблічкі. За летнія месяцы на іх рамонт трацяцца ўнушальныя сродкі.

З пачатку пажаранебяспечнага сезона ў лясах раёна адбылося 15 узгаранняў (за аналагічны перыяд мінулага года — два). Іх агульная плошча склала тры гектары. Што чакае асіповіцкія лясы далей?

— У гэтым годзе сезон пачаўся вельмі рана, — канстатуе Заяц. — З трэцяга мая да нядаўняга часу не было дажджоў. Вось толькі апошнія некалькі дзён дазволілі ўздыхнуць з палёгкай. Яшчэ вельмі моцна панізіўся ўзровень грунтавых вод, што, безумоўна, адаб’ецца на далейшай сітуацыі з пажарамі. Цяпер якраз падыходзіць сезон збору чарніц. Нягле-дзячы на забарону, некаторыя грамадзяне ўсё роўна пойдуць у лес, і пачнуцца запальванні з-за чалавечага фактару. Аднак як бы ні склаліся абставіны, мы заўжды гатовыя змагацца з полымем.