Янка Непачаловіч: “Я атрымаў права пісаць вершы на роднай мове”

Янка Непачаловіч:  “Я атрымаў права пісаць вершы на роднай мове”

Нарадзіўся Янка Непачаловіч 25 мая 1917 года ў вёсцы Мінкавічы Старадарожскага раёна ў сялянскай сям’і. Пасля заканчэння сярэдняй школы ў 1934 годзе 17-гадовы юнак працаваў загадчыкам Крываносаўскай хаты-чытальні Старадарожскага раёна. У 1935 годзе паступіў на літаратурны факультэт Мінскага педагагічнага інстытута імя А. М. Горкага, аднак з трэцяга курса будучаму паэту давялося спыніць вучобу. Яго накіравалі працаваць у Дзяржынскую сярэднюю школу, дзе ён выкладаў беларускую мову і літаратуру ў 1937-1939 і 1944-1947 гадах.

Вучобу заканчваў завочна ў       1940-м. Напрацягу 1939-1941 гадоў Іван Данілавіч настаўнічаў у Мар’інагорскай сярэдняй школе Пухавіцкага раёна. Падчас Вялікай Айчыннай вайны дапамагаў партызанам, а пасля вызвалення Беларусі працаваў настаўнікам у Дзяржынску (1944-1947), інспектарам Старадарожскага раённага аддзела народнай адукацыі (1947-1948).

З 1948 года пачынаецца асіповіцкая старонка ў біяграфіі Непачаловіча. Амаль 20 гадоў (да 1967 года) ён выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Дараганаўскай сярэдняй школе. У сваім артыкуле, надрукаваным у часопісе “Роднае слова”, доктар гістарычных навук прафесар Эмануіл Іофе ўспамінае: “У час працы ў Крамокскай сярэдняй школе Старадарожскага (потым Слуцкага, а цяпер Асіповіцкага) раёна мне неаднаразова давялося наведваць вёску Дараганава і Асіповіцкі раённы аддзел народнай адукацыі і чуць самыя добрыя водгукі пра настаўніка беларускай мовы і літаратуры Дараганаў-скай сярэдняй школы Івана Данілавіча, пра актыўнасць яго вучняў, пра тое, што гэтыя прадметы ў вялікай пашане сярод вучняў і настаўнікаў школы, што ён умела выкарыстоўваў на ўроках беларускія прыказкі і прымаўкі”.

У 1967 годзе літаратар пераязджае ў Мінск, дзе становіцца рэдактарам у выдавецтве “Народная  асвета”.

Пачатак літаратурнай дзейнасці Янкі Непачалові-ча датуецца 1936 годам, калі на старонках часопіса “Полымя рэвалюцыі”  з’явіліся першыя вершы “Марыула” і “Вячэрняя сустрэча”. Праз год там жа былі надрукаваны “Садоўнік” і “Чаканне”. Знакавым для Янкі Данілавіча стаў 1958 год. Тады выйшла першая кніга “Мера любві” і аўтара прынялі ў Саюз пісьменнікаў Беларусі. Другі зборнік “Позні паром” выйшаў у 1967 годзе ў выдавецтве “Беларусь”. На грамадскіх пачатках яе адрэдагаваў Анатоль Вялюгін.

Апошняе лета жыцця Янка Непачаловіч праводзіў у вёсцы Дараганава, дзе трагічна загінуў 3 ліпеня 1969 года. Як адзначаў Эмануіл Іофе, “Анатоль Вялюгін, які прысутнічаў на пахаванні Янкі Непачаловіча, успамінаў у 1977 годзе: “Я ўсё думаў і думаў, а што там здарылася? Дні тры таму ён заходзіў да мяне, здаровы, вясёлы.

— Дам дэпешу, як палезуць з моху баравікі, — смяяўся Янка. — Адпачынак сёлета, уга! Месяц… ды яшчэ — дамовіўся ў выдавецтве — два тыдні на свой кошт. Кніжку хачу закончыць.

Баравая сіла кіпела ў ім, здавалася, яшчэ паўвека ў запасе. Што здарылася? На чыгуначным пераездзе ў Асіповічах дарожны інспектар, распытаны мною, папярхнуўся ад цыгарэтнага дыму: “Куля п’янага барыгі…”, — прамовіў ён”.

Нягледзячы на тое што Янка Непачаловіч пражыў усяго 52 гады, ён пакінуў даволі багатую літаратурную спадчыну: тры зборнікі вершаў (зборнік выбраных вершаў “Перад заходам сонца” выйшаў у 1977 годзе), дзясяткі вершаў у часопісах “Полымя”, “Маладосць”, “Беларусь”, “Вожык” і газетах на беларускай мове, цікавыя вершы на рускай і ўкраінскай мовах, надрукаваныя ў беларускіх і ўкраінскіх выданнях. На верш Янкі Данілавіча таленавіты беларускі кампазітар Юрый Семяняка напісаў папулярную песню “Табе маё прызнанне”.

Выходзілі вершы Непачаловіча і на літаратурнай старонцы раёнкі. Вось некалькі з апошніх, надрукаваных у № 62 ад 25 мая 1967 года.

 

Радзіме

Ты свяціла нам яркаю зоркаю,

Ведучы па дарогах крутых.

Хоць калісь жалуды елі горкія,

Ліст альховы служыў нам махоркаю,

Ды натхняла на подзвігі ты.

Кожны ведаў — калі давядзецца

Пасці ў бітве за долю сваю,

Ярасць сэрца яго разальецца

Па сяброўскіх разгневаных сэрцах,

І сябры смертаносцаў даб’юць.

Справа наша, мы верылі, выслыве,

Нашу мужнасць ацэніць народ.

Сабіраючы хлопцаў на Зыславе,

Ты ўрачыста паліла кастры свае,

Рыхтавала ў вялікі паход.

Мы, прайшоўшы дрыгвой і чаротамі,

Там, дзе чэрці прайсці не маглі,

Смела рушылі ў бой з жываглотамі,

Што хацелі фашысцкімі ботамі

Растаптаць славу роднай зямлі.

Азараючы нас перамогаю,

Рвала рэйкі, крышыла масты.

Мы ішлі тваёй вернай дарогаю,

Здраду мерай караючы строгаю, —

Нас, як сталь, загартоўвала ты.

Калі сэрцы надзеяй заселены,

На шляху перашкоды — не страх.

Славай нашыя справы авеяны,

Як ніколі, мы сёння ўпэўнены,

Што ў жыцці выбран правільны шлях.

* * *

Зрываючы лісток календара,

Рука ад хвалявання не дрыжыць:

Наш дзень звычайным днём не вымяраць,

Бо дню пражытаму яшчэ нямала жыць.

У каляндар упісаныя дні —

Нямала дзён мы ведаем такіх —

Прайшлі яны, а слава іх звініць

Аж рэха коціцца ў наступныя вякі.

Любы наш дзень сабой здзіўляе свет:

Адзін мог землі новыя адкрыць,

Другі — сузор’е цэлае планет,

А трэці — атамам прасторы азарыць…

Рука ад хвалявання не дрыжыць,

Зрываючы лісток календара:

Мне выпала ў дні такія жыць,

Якім не суджана ніколі паміраць.

Маё крэда

Само жыццё дало мне крэда,

Яно праверана як след:

Як паважаеш ты суседа,

Цябе шануе так сусед.

Як ты гукнеш, так адгукнецца,

А што пасееш, тое жнеш.

Сваё сябрам адкрыеш сэрца —

Душу сяброў пазнаеш лепш.

Дабро прыносіш добрым людзям —

З табою людзі як браты:

Ніхто ніколі не забудзе

Сапраўднай шчырай дабраты.

Сумленне нашае правераць

Па строгіх правілах гады.

Патрэбна сем разоў адмераць,

Каб раз адрэзаць назаўжды.

Последние новости

Актуальнае

Жыхарка Асіповіцкага раёна Наталля Малая з павагай ставіцца да матулінай спадчыны

19 апреля 2025
Читать новость
Культура

У Асіповіцкім раённым цэнтры народных рамёстваў праходзяць майстар-класы па падглазураваным роспісе керамікі

19 апреля 2025
Читать новость
Новости

Расписание пасхальных богослужений

18 апреля 2025
Читать новость
Новости

А ведь кто-то из них победит

18 апреля 2025
Читать новость
Власть

Лукашенко рассчитывает на наращивание динамики межгосударственных отношений с Зимбабве

18 апреля 2025
Читать новость
Новости

В Осиповичском государственном колледже прошел необычный мастер-класс

18 апреля 2025
Читать новость