На адной з першых карцінак, што адлюстравала яе
дзіцячая памяць, — крытыя брызентам машыны, у якіх сядзяць людзі з зоркамі на
фуражках, шпарка рухаюцца ў бок Свіслачы. Гэты кадр змяняецца наступным, на ім
— матацыклісты ў блішчастых касках з аўтаматамі наперавес. Чатырохгадовай
дзяўчынцы дзіўна было: столькі транспарту ў роднай Орчы ніколі раней не
прыходзілася бачыць. I людзі на ім выглядаюць нязвыкла. Але дарослыя чамусьці
не падзялялі дзіцячай цікаўнасці, мітусліва загналі яе ў хату, а самі з жахам у
вачах вымаўлялі: “Вайна”.

Значэнне гэтага нядобрага слова дзіця не ведала,
асэнсавала яго пазней, адчула і паспытала. Вайна выглядае пачварна, гучыць
жахлі-вымі выбухамі, пахне дымам. А на смак… Яна не мае смаку, бо нясе
пастаяннае адчуванне голаду.

Бацька, пабываўшы ў лапах паліцыі, памёр у
снежні сорак першага. Вёску спалілі немцы. I цяпер перад вачыма Ганны
Цімафееўны Лаўрэнавай стаіць тая карціна: фашысцкія салдаты падносяць факелы да
дахаў, і тыя ўмомант займаюцца полымем. Ад усяе вёскі засталі-ся 4 хаціны, у
якіх і згуртаваліся ўцалелыя жыхары.

А потым у навакольных лясах сталі фарміравацца
партызанскія атрады. I дарослыя, і дзеці пацягнуліся ў гушчар, да сваіх. Там
было больш надзейна. 11 месяцаў жылі ў зямлянцы. Пасцеллю служыла лісце дрэў.
Не хапала вопраткі, харчу. Замест солі ежу пасыпалі прынесеным з вёскі ўдабрэннем.
Елі кісліцу, яшчэ нейкія расліны.

А затым пачалася блакада. Лес прачэсвалі атрады
карнікаў з аўчаркамі. Дзяўчынка ледзь не загінула, хаваючыся пад вываратнем,
напоўненым вадою. Але маці адчула бяду, прыйшла на дапамогу. У час страляніны
паранілі Ганніну сястру. Дзяўчынка згубіла многа крыві. Нейкім чынам яе
даставілі ў Ліпень, дзе доктар дастаў асколак, апрацаваў раны. Ён распытваў
маці пра партызан, да якіх хацеў трапіць. Воляй лёсу гэты чалавек з-пад Вязьмы
апынуўся ў беларускай вёсцы, дзе немцы заставілі яго аказваць дапамогу іх
параненым.

Калі акупантам быў падрыхтаваны “Бабруйскі
кацёл”, дзеці хаваліся ў жыце. I ледзьве ўцалелі, бо зверху ўжо нашы
самалёты абстрэльвалі мясцовасць, дабіваючы фашыстаў, што ўцякалі з акружэння.

А потым — мірнае жыццё. Без жаху і стрэлаў, але
вельмі цяжкае. З васьмі гадоў Ганна жала, рабіла ўсякую хатнюю работу. Маці
купіла за 17 пудоў жыта стопку, з якой склалі талакою хату. Старэйшы брат
пайшоў вучыцца на слесара, 16-гадовая сястра стала працаваць эвакуатарам —
такую загадкавую назву насіла работа па знаходжанні дзяцей-сірот і дастаўцы іх
у дзіцячы дом.

Ганна пайшла ў Вяззеўскую школу. Класы налічвалі
да 40 вучняў розных узростаў. Доўгія парты пазбівалі з дошак, чарніла насілі ў
руках за 7 кіламетраў. Сшыткі прыладзіліся рабіць з нейкіх старых мяхоў. Не
хапала вучэбных прылад, але дзеці займаліся старанна. Урокі рабіць даводзілася
ў паў- змроку, хлебная дзежка служыла сталом…

Напрамкам сваёй прафесійнай дзейнасці дзяўчына
вы-брала медыцыну. Чаму менавіта яе? Змалку пабачыла многа хвароб, ран, пакут —
сітуацый, у якіх мала чым магла памагчы, а хацелася. Таму рашэнне выспела неяк
само сабой.

Адпрацавала Ганна Цімафееўна медсястрой 43 гады.
Лячыла ў санаторыі “Вяззе” людзей, хворых на сухоты, затым — з
захворваннямі апорна-рухальнага апарату.

У 1962 годзе пераехала з сям’ёй у райцэнтр. Самі
пабудавалі дом. Муж працаваў на аўтабазе. Адна дачка мае ўласную сям’ю, другая
па стану здароўя патрабуе догляду, таму жыве з матуляй.

Ганна Цімафееўна і цяпер дзеліцца сваімі
медыцынскімі ведамі на карысць людзям. У мікрараёне, які мясцовы люд
“ахрысціў” “трохвугольнікам”, да яе звяртаюцца, бадай, не
ра-дзей, чым да доктара: давяраюць добрым рукам і чыстаму сэрцу “лекаркі”.
А яе аповедам аб былым заслухаліся ўсе, хто па збегу абставін прысутнічаў пры
нашай гутарцы.

Угледзьцеся ў здымак! Боль, смутак, жыццёвая
мудрасць, чалавечае цяпло і гатоўнасць да суперажывання — усю гаму пачуццяў
змяшчае ў сабе пранікнёны позірк добрых вачэй…

Кацярына IВАНОВА.