Калядаванне, якому не адно стагоддзе,з кожным годам набывае ўсё большую папулярнасць.
Не раз даводзілася назіраць за калядоўшчыкамі, сустракаць іх на вуліцы, прымаць
у хаце. Працуючы раней у вясковай школе, здаралася быць не толькі гледачом, а і
непасрэдным удзельнікам гэтага дзейства — так званага адваротнага боку свята і
радасці куды болей…

Для вяскоўцаў калядоўшчыкі — госці жаданыя.
Спрадвечныя традыцыі тут памятаюць. Усім вядома: калядоўшчыкі Казу вядуць і
радасць нясуць, а “дзе Каза ходзіць, там жыта родзіць, дзе Каза хвастом,
там жыта кустом, дзе Каза рогам, там жыта стогам”. Бывае, што некаторыя
гаспадары нават спецыяльна і загадзя просяць, каб пераапранутыя калядныя госці
абавязкова не абмінулі іх хату.

Калядаванне ад “Асіповіцкага
краю”

Неяк сама сабой і ў рэдакцыі ўзнікла ідэя пайсці
пакалядаваць, а потым усё накалядаванае перадаць у малазабяспечаныя сем’і.
Прыняць удзел у мерапрыемстве за-прасілі самадзейных артыстаў з народнага
ансамбля “Сузор’е” Пратасевіцкага Дома культуры. Да гонару членаў
ансамбля, яны адразу пага-дзіліся прыняць удзел у дабрачыннай акцыі. У іх
рэпертуары ўсё падрыхтавана: абрадавыя песні на любы выпадак — для гаспадыні з
гаспадаром, каб жылося і вялося; для хлопца-халасцяка, каб жонку добрую
знайшоў; для дзяўчыны, якая доўга нявесціцца, каб суджанага сустрэла. На ролю
галоўных калядоўшчыкаў — Казы і Мядзведзя — запрасілі гімназістаў-валанцёраў
Насцю Саўрыцкую і Валерыя Валадзько.

І вось дарослыя, пры-браўшыся ў іншых калядных
герояў і вызначыўшыся са сцэнарыем, рушылі, як і належыць, з каляднай зоркай
Святым вечарам па вуліцах горада. І гукі баяна і бубна, мілагучныя галасы
дзяўчат знакамітага “Сузор’я”, якія завялі “На новае
Лета…”, прыпынялі кожнага стрэчнага.

Першыя дзверы. Паправілі касцюмы, пераглянуліся:
хто націсне званок? Але так было толькі ў пачатку, пасля проста збіліся з ліку
дзвярэй, паверхаў, пад’ездаў, уласных дамоў. І паўсюдна разам з каляднымі
віншаваннямі і пажаданнямі нагадвалі, што гэта — дабрачынная акцыя, усё
накалядаванае будзе перада-дзена тым, хто мае ў гэтым патрэбу.

“Заходзьце! Калі ласка!” — гасцінна
расчыняе дзверы добра вядомы ў горадзе мужчына, нядаўні кіраўнік адной
сельгасгаспадаркі. У другой кватэры гаспадыня кінулася ў скокі з цыганскім
баронам, а за тое, што цыганка “нагадала” яе сыну хуткі ўсплеск і
развіццё бізнесу, аддзячыла 20-тысячнай купюрай…

На жаль, былі і тыя, хто дзвярэй наогул не
адчыніў. Але калядоўшчыкі не крыўдзіліся. І нарэшце, гэта асабістая справа
кожнага. Мы жадалі ўсім поспехаў і дабрабыту…

Праз стагоддзі ад першапачатковага абраду
калядавання засталіся толькі асобныя элементы. Змяніўся знешні выгляд
калядоўшчыкаў, іх пажаданні і музычнае суправа-джэнне. Урэшце, змяніліся і
гасцінцы ў каляднай торбе. Але галоўнае засталося ранейшым: шчырасць пажаданняў
калядуючых, шчодрасць і хлебасольства сустракаючых на парозе.

Літаральна назаўтра, узгадніўшы прозвішчы
малазабяспечаных грамадзян з прадстаўнікамі Цэнтра сацыяльнага абслугоўвання
насельніцтва, мы перадалі ўсё накалядаванае людзям, якія маюць у гэтым патрэбу.
Дарэчы, некаторыя візіты каштавалі нямала душэўных сіл — даводзілася ўсміхацца
нават там, дзе хацелася плакаць. Доўга не хацелі пускаць нас да сябе маці і
двое падлеткаў, якія назаўсёды засталіся ў дзіцячым узросце. А пасля ўжо… не хацелі
адпускаць нашага Дзеда Мароза, ролю якога на сябе ўзяў па сумяшчальніцтву
намеснік галоўнага рэдактара газеты Дзмітрый Саўрыцкі. З радасцю перабіралі ў
руках пакеты з падарункамі і прадуктамі харчавання і даверліва, з удзячнасцю
ківалі галовамі, гледзячы на маці. Пасля такіх сустрэч у машыне стаяла нацятая
цішыня, гаварыць было вельмі цяжка…

 Мы
наўмысна выбіралі сем’і праз Цэнтр сацыяльнага абслугоўвання, дзе падобных
людзей добра ведаюць. Таму кожная з наведаных намі была далёка не выпадковай.

Прыемна, што першы блін не атрымаўся камяком, а
значыць, у падобных дабрачынных акцыях ёсць будучыня.

Свет жа не без добрых людзей, правільна?

У дзіцячым садку “Родничок”

ужо не першы год адзначаюць каляднае свята.
Педагогі добра разумеюць, што менавіта з малога ўзросту трэба выхоўваць у
дзяцей любоў да роднай мовы, да беларускіх нацыянальных традыцый. Таму і
стварылі ва ўстанове этнаграфічны куточак “Беларуская хатка”, дзе і праводзяць
усе мерапрыемствы, прымеркаваныя да народных свят. Вось і ў гэтым годзе
выхавацелі падрыхтавалі для дзяцей і іх бацькоў сапраўднае карнавальнае
дзейства з Казой, Мядзведзем, Цыганом, Кабылай ды Чортам. Яны цешылі публіку
каларытнымі жартамі і камічнымі рухамі, разам з выхаванцамі пускаліся ў скокі,
пелі калядныя песні і гулялі ў цікавыя гульні. Словам, усе прысутныя акунуліся
ў атмасферу шчадравання-калядавання і атрымалі ад убачанага і пачутага шмат
станоўчых эмоцый.

Шчадроўкі на ялізаўскім падворку

Напэўна, такога не было тут яшчэ ніколі: адразу
каля сотні каляднікаў сабраліся ў пасёлку ў адзін дзень. А ўсё таму, што 15
студзеня тут ла-дзіўся раённы фестываль “Ліпеньскія шчадроўкі ў гасцях у
Ялізаве”.

Зімовае свята распачаў абрад калядавання, які
праводзіў народны калектыў “Вяселле”. Стракатая каўгарская кампанія: Мядзведзь
з павадыром, 2 цыганкі (адна з іх вусатая — мастацкі кіраўнік Анатоль
Цімашэнка), Каза, Кікімара, 7 спявачак і баяніст — ад-правілася на
мікрааўтобусе ў госці да дырэктара шклозавода Вячаслава Рыбака. Гэты калектыў з
усіх удзельнікаў “Шчадровак” змог найбольш наблізіцца да беларускай аўтэнтыкі.
Для фестываля каўгарцы падрыхтавалі 3 калядныя песні, якія здаўна пяюцца ў іх
мясцовасці: “Нова радасць”, “Шчодры вечар” і “Зязюленька”. Артысты захавалі іх
старадаўняе мінорнае гучанне, таму гэтыя творы вельмі адрозніваюцца ад
прывычных для нас вясёлых калядак.

Усім гледачам таксама запомніўся касцюм
каўгарскай Козачкі. На Наталлі Міхадзюк, якая пераўвасобілася ў персанажа, была
зробленая з са-праўднай жывёлы маска — атрыбут спецыяльна для ялізаўскага
фестываля выканаў брат. Між іншым, каўгарская Козачка выконвала сваю ролю
згодна з народнымі традыцыямі: “памірала” і “адраджалася” пасля таго, як
гаспадары прыносілі мясны пачастунак.

“Вяселле”, зарабіўшы ў сям’і Рыбакоў каляду,
вярнулася ў Дом культуры. Там гасцей сустрэлі песнямі і пры-смакамі гаспадары —
Анатоль Пятраеў і мясцовы самадзейны калектыў “Вечарынка”. На сцэне яшчэ
выступалі карытнянскія “Сваякі”, асіповіцкая “Люлечка”, вязаўніцкія “Чыстыя
крыніцы”, “Ліпеньскія зоркі”, пратасевіц-кае “Сузор’е” і вяззеўская “Вязанка”.
Цуды беларускага народнага “брэйкдансу” публіцы прадэманстравалі юныя
ўдзельнікі харэаграфічнага ансамбля “Крынічка” з дзіцячай школы мастацтваў №1.

Начальнік аддзела культуры райвыканкама Ірына
Раманчук уручыла ўсім мастацкім кіраўнікам калектываў, а таксама кіраўніку
аматар-скага аб’яднання “Чараўніцы” (Радуціцкі СДК) і дырэктару раённага цэнтра
рамёстваў дыпломы за зберажэнне беларускіх народных традыцый.

Завяршае цыкл калядных святаў Вадохрышча.

“Святое Хрышчэнне — і Калядам
прашчэнне”, — гаварылі ў наро-дзе. У гэты дзень асвячалі ваду і верылі ў
яе цудадзейную сілу. Ужо не першы год на Вадохрышча ў вёсцы Краснае адбываецца
цэлае дзейства, звязанае з абрадам Хрышчэння. У ім прымаюць удзел мясцовы
сельскі Дом культуры разам з казакамі, а таксама пры непасрэдным удзеле
свяшчэннаслужыцеля прыхода Храма Ражджаства Прасвятой Багародзіцы Сяргея
Iванова.

Адраджэнню беларускіх народных традыцый вялікую
ўвагу надаюць і супрацоўнікі цэнтральнай бібліятэчнай сістэмы, якія арганізавалі
і правялі на базе Карытнянскай бібліятэкі літаратурна-музычную панараму
“Свята Хрышчэння: традыцыі, павер’і, гаданні, пажаданні”.

Тамара ВАЛАДЗЬКО, Ніна ВIКТОРЧЫК, Вольга
ЖАРНАСЕК.