Гэта — два невялікія правінцыяльныя гарадкі, размешчаныя ў розных краінах. Першы зразумела дзе, другі — у Польшчы. А яшчэ Пулавы ўжо даволі доўгі час з’яўляюцца свайго роду палігонам, на якім правяраецца прымальнасць для польскіх дарог рознага роду інавацый у рабоце дарожных службаў. Свой вопыт дарожнікі-эксперыментатары не хаваюць, таму да іх даволі часта прыязджаюць госці як з іншых рэгіёнаў Польшчы, так і з-за мяжы — ад суседзяў па Еўрасаюзу і з краін СНД. На мінулым тыдні сюды наведалася беларуская дэлегацыя — 22 кіраўнікі дарожна-эксплуатацыйных упраўленняў. Сярод апошніх быў і начальнік ДЭУ № 73 Мікалай Iвашка, на думках і ўражаннях якога і грунтуецца гэты матэрыял.

Пра дзве вялікія розніцы

Маршрут нашай дэлегацыі пралягаў не толькі праз польскую тэрыторыю — некалькі соцень кіламетраў праехалі па дарогах Літвы. У апошняй стан дарожнай сеткі ў цэлым горшы, чым у Беларусі — як у тэхнічным плане, так і ахайнасці. А вось ад Польшчы адстаём ужо мы. Прычым не столькі з-за розніцы ў аб’ёмах фінансавання дарожных спраў, колькі ў выбары прыярытэтаў, на якія гэтыя грошы выдаткоў-ваюцца.

Напрыклад, абкошванне ўзбочын і прылягаючых да іх тэрыторый для беларускіх дарожнікаў — адзін з найбольш фінансава і працаёмкіх накірункаў сезоннай работы. Па дарогах, якія абслугоўваюцца ДЭУ          № 73, штодзень задзейнічана 8-9 адзінак тэхнікі і 7-8 чалавек з ручнымі касілкамі. Палякі ж праводзяць рэгулярнае абкошванне намнога радзей. Галоўны вораг нашага дарожнага добраўпарадкавання — пластыкавыя ды шкляныя бутэлькі — у суседняй краіне высока цэніцца як другасная сыравіна. Таму і кідаюць іх рэдка, і самі вадзіцелі ахвотна збіраюць “непатрэбныя нейкім дурням” жывыя еўра.

Дарэчы, пра грошы. У нас за кожнай эксплуатацыйнай арганізацыяй назаўсёды замацавана пэўная частка дарожнай сеткі. У Польшчы ж нагляд за дарогамі не абавязак, а свайго роду падрад, які атрымлівае пераможца тэндара. Адпаведная дамова заключаецца на 3 гады. Задаволены заказчык вынікамі работы — перазаключаецца на той жа тэрмін. Пры такім падыходзе дэталёва агаворваецца ўсё, што павінны выконваць дарожнікі, і пад іх выдзяляецца папярэдне абумоўленая сума грошай. Калі падрадчык знаходзіць спосаб неяк сэканоміць — зразумела, не губляючы ў якасці — яго прыбытак аўтаматычна ўзрастае. З гэтай нагоды там вельмі распаўсюджана прыцягненне розных субпадрадчыкаў для выканання спраў, дзе патрэбна вузкаспецыялізаваная тэхніка.

А яшчэ польскім дарожнікам вельмі выгадна, калі выдаецца цёплая зіма: расходы тады мінімальныя, а эканомія атрымліваецца асабліва важкай. У нас жа фінансаванне прадпрыемства залежыць ад фактычна выкананых аб’ёмаў работ, таму, калі зіма лёгкая, грошай зарабляецца зусім мала. З улікам абавязковых расходаў – падаткі, амартызацыя тэхнікі, аплата працы работнікаў і г.д. — можна нават мець і адчувальныя страты.

Падалося нязвыклым і вялікая колькасць дыхтоўных з’ездаў з дарог: на некаторых участках іх налічваецца 15-20 на кожны кіламетр. Гэта звязана з прыватнай уласнасцю на зямлю і адносна невялікай шырынёй надзелаў, якія прылягаюць да шляхоў зносін. Праз чужую тэрыторыю пераганяць тэхніку там забаронена.

Лепшы паліцэйскі — “ляжачы” паліцэйскі

Асаблівы акцэнт прымаючы бок зрабіў на дэманстрацыі нестандартных спосабаў павышэння пасіўнай бяспекі руху. I гэта зразумела: калі забяспечыць дарогу прыстасаваннямі, якія аўтаматычна прымушаюць вадзіцеляў паводзіць сябе асцярожна і ўважліва, дадатковы кантроль на ёй наўрад ці спатрэбіцца.

Адзін з уездаў у Пулавы ідзе з гары, таму раней многія вадзіцелі не маглі ўтрымацца ад спакусы “наддаць газу” і ўляталі ў горад з хуткасцю 100 і болей кіламетраў у гадзіну. Зараз на такое ніхто не адважваецца. На дарозе зроблена штучнае ўзвышша накшталт трампліну. Калі хуткасць транспарту ў межах дазволенага, яно не перашкаджае. У іншым жа выпадку машына спачатку ўзлятае ў паветра, а потым моцна бразгаецца аб асфальт. Верагоднасць разбіць пры такім прызямленні картар рухавіка ці зламаць падвеску — да 50 працэнтаў.

На найбольш небяспечных па статыстыцы ДТЗ раўназначных перакрыжаваннях горада зроблены штучныя выпукліны. Яны даволі высокія, з-за чаго транспарт рэзка нахіляецца ад цэнтра дарогі. Крывізна паверхні разлічана так, што на недазволенай хуткасці ўзнікае адчуванне, нібы машына зараз перакуліцца. На самой справе такога не можа быць, аднак жадаючых у гэтым пераканацца на ўласным вопыце няма.

Што ж тычыцца звычайных “ляжачых” паліцэйскіх, то яны ад нашых адрозніваюцца істотна. Штучныя няроўнасці гэтага тыпу ў 10 разоў шырэй — да 20 метраў — і маюць каляіны, разлічаныя пад калёсную базу грамадскага транспарту. Аўтобусы рухаюцца па гладкай дарозе з раўнамернай хуткасцю, што дазваляе эканоміць паліва і павышае камфорт пасажыраў, а вось легкавыя машыны вымушаны скідваць хуткасць.

Не пакінуты без увагі і ліхачы-веласіпедысты. На веладарожках каля перакрыжаванняў іх з праезнай часткай і тратуарамі зроблены Z-падобныя ўчасткі. I не захочаш, а паедзеш павольна. Прынамсі, па тым жа прынцыпе — зігзагападобныя выгіны, расшырэнні-звужэнні — перабудаваны праезныя часткі вуліц, на якіх дзейнічаюць жорсткія абмежаванні хуткасці руху.

Вяртанне дадому

На жаль, практычна нічога з убачанага за мяжой у арганізацыю работы айчынных дарожнікаў укараніць адразу немагчыма: усе цікавыя польскія напрацоўкі не ўпісваюцца ў стандарты, якія рэгламентуюць эксплуатацыю дарог. Ды і каштуюць не танна, а зараз асноўны накірунак фінансавання — мадэрнізацыя дарожнай сеткі, падцягванне яе кандыцый да еўрапейскага ўзроўню.

Справа даўно наспеўшая, вось толькі расходаванне вялізных сродкаў магло б прадумвацца больш узважана. Напрыклад, падчас рэканструкцыі шашы Мінск-Гомель уздоўж праезнай часткі быў устаноўлены суцэльны сеткавы “экран”. У мінулым годзе ДЭУ № 73 атрымала распараджэнне Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя зрабіць у ім 50-метровыя разрывы, каб забяспечыць магчымасць міграцыі капытных. Знялі 1,3 кіламетра агароджы. Сёлета, у сувязі з ростам аварыйнасці з удзелам дзікіх жывёл, Міністэрства ўнутраных спраў патрабуе, каб тыя разрывы ў агароджы былі ліквідаваны…

Зразумела, патрабаванне будзе выканана. Але калі б ведамствы, якія маюць права камандаваць дарожнікамі, дзейнічалі скаардынавана, такіх супярэчнасцей можна пазбягаць яшчэ на этапе праектавання, так?

Падрыхтаваў Дзмітрый САЎРЫЦКI.